Czym jest badanie sprawozdania finansowego firmy i jak się do niego przygotować?
Badanie sprawozdania finansowego zostało uregulowane w ustawie o rachunkowości — rozdział 7 art. 64 i dalsze (dalej zwana ustawą). Badanie to ma na celu sprawdzenie aktualności i poprawności prowadzonej dokumentacji finansowej przedsiębiorstwa, jego wynik ukazuje również kondycję ekonomiczną badanego podmiotu, w tym m.in. wysokość obrotów w danym roku rozliczeniowym. Takie sprawdzenie może zlecić każdy przedsiębiorca, natomiast na wybrane grupy podmiotów gospodarczych obowiązek taki został wprost nałożony ustawą.
Podmioty podlegające badaniu sprawozdań finansowych
Badaniu podlegają roczne skonsolidowane sprawozdania finansowe grup kapitałowych oraz roczne sprawozdania finansowe firm kontynuujących działalność. Grupa tych podmiotów wskazana jest w ustawie, należą do niej m.in. banki krajowe, zakłady ubezpieczeń, krajowe instytucje płatnicze, spółki akcyjne (z wyjątkami) oraz inne spełniające co najmniej dwa z wymienionych warunków:
a) średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,
b) suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2 500 000 euro,
c) przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 000 000 euro.
Najważniejsze aspekty kontroli sprawozdania finansowego
Uprawnienia rewidenta:
Badania dokonuje biegły rewident wpisany do stosownego rejestru, spełniający ustawowe wymogi, w tym brak jakiegokolwiek powiązania z badanym podmiotem. Przy czym pojęcie powiązania należy rozumieć szeroko, jako powiązanie finansowe, zawodowe oraz osobiste. Co do zasady wyboru firmy audytorskiej do przeprowadzenia badania sprawozdania finansowego dokonuje organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe jednostki, uprawnienie to nie przysługuje kierownikowi tej jednostki. Wybór ten zostaje potwierdzony poprzez zawarcie umowy o badanie sprawozdania finansowego.
Zgodnie z ustawą „Kierownik badanej jednostki zapewnia biegłemu rewidentowi, przeprowadzającemu badanie sprawozdania finansowego, dostęp do ksiąg rachunkowych oraz dokumentów stanowiących podstawę dokonanych w nich zapisów oraz wszelkich innych dokumentów, jak również udziela wyczerpujących informacji, wyjaśnień i oświadczeń – niezbędnych do sporządzenia sprawozdania z badania” (art. 67 ust. 1 ustawy). Nadto rewident może uzyskać informacje dotyczące przebiegu badania u kontrahentów, w tym banków oraz doradców prawnych, a nawet w pewnych sytuacjach od jednostek współzależnych, zależnych i stowarzyszonych tego badanego podmiotu.
Przygotowanie do badania
Celem badania jest nie tyle ukaranie jednostki, co sprawdzenie stanu finansów firmy. Warto zadbać, aby w czasie audytu był obecny lub co najmniej dostępny personel księgowy i upewnić się, że dokumenty zostały należycie przygotowane. W ich skład przykładowo wchodzą zapisy księgowe, wyciągi bankowe dostępne przez cały okres dla wszystkich rachunków bankowych, ewidencja płac, deklaracje VAT, a także deklaracje ZUS DRA. Przez przygotowanie dokumentacji należy rozumieć nie tylko ich fizyczne uzyskanie, ale również potwierdzenie ich kompletności. Wskazane jest też zweryfikowanie czy polityka rachunkowości obowiązująca w firmie jest aktualna i spełnia konieczne wymogi. Dobrze też zapoznać się z księgami rachunkowymi, przede wszystkim pod kątem ciągłości sposobu ich prowadzenia, aby zapis operacji finansowych i innych działań był tożsamy z dotychczasowym. W razie zmiany, należą ją opisać, żeby kontrolujący mógł się z nią zapoznać. Modyfikacje w polityce rachunkowości wprowadza się od następnego okresu rozliczeniowego, nie w trakcie roku.
Nieważność badania sprawozdania finansowego
Pewne naruszenia przepisów przy badaniu sprawozdania finansowego powodują jego nieważność z mocy prawa, np. w przypadku istnienia zagrożenia wystąpienia autokontroli, czerpania korzyści własnych, promowania interesów badanej jednostki, zażyłości lub zastraszenia. Kwestie te szczegółowo reguluje ustawa z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym.
Jeśli wsparcie specjalisty zaoszczędziłoby Ci stresu, możesz skontaktować się z naszą kancelarią prawną. Uzyskasz praktyczne wskazówki jak najlepiej przygotować się do spodziewanej kontroli, odciążymy Cię też poprzez odpowiednie przygotowanie dokumentów do kontroli. Wynik bilansu firmy zawiera niejako przegląd jej kapitału własnego, aktywów oraz pasywów, co w efekcie umożliwia podejmowanie przemyślanych decyzji gospodarczych opartych na ujawnionych danych. Stąd tym większe znaczenie ma odpowiedzialne podejście przedsiębiorstwa do przeprowadzonego sprawozdania finansowego.